Richt je op gebruik, niet het verbruik

Bekijk inkoop eens totaal anders, bepleit Thomas Rau van Turn Too tijdens een van de laatste sessies op het 7e PIANOo-congres. Wie de kringloop wil sluiten moet zich richten op het gebruik en niet het verbruik. Niet meer uitgaan van eigendom, maar van 'performance' van goederen.

[Thomas Rau] Rau spiegelt de aanwezigen een heel nieuwe kijk op inkoop voor. Het sluiten van kringlopen is belangrijk om onze economie te ecologiseren, stelt hij, want dan gaan grondstoffen niet meer verloren. Maar hoe moet dat in de praktijk? Er zijn tal van goede voorbeelden te noemen, zoals een kantoorgebouw dat zelf energie levert. Er hoeft helemaal geen energieprobleem te zijn, vindt Rau, als de overheid de markt verplicht alleen dit soort gebouwen te leveren. Of gewoonweg verbiedt om afval te verbranden.

Een ecologische economie is nog ver weg omdat het systeem nu is ingericht op consumptie en afvalbergen. De innovatiesnelheid van producten jaagt snellere consumptie aan. De Iphone 4 is nog niet uit of nummer 5 komt er alweer aan. Anders kijken betekent een product beschouwen als een grondstofbank. Vergeet eigendom, de prestatie telt, is het motto van Turn Too. Het bedrijf brengt die filosofie ook in de praktijk (zie www.turntoo.com voor voorbeelden). Het heeft geen kantoormeubilair gekocht, maar 'zituren'. Geen lampen of een elektriciteitsrekening, maar 'lichturen'. De leverancier levert dus een all-in product dat het bureau gebruikt en niet verbruikt.

Geen inkoopcontracten maar servicecontracten

Hetzelfde systeem kan ook voor consumenten werken. Want als consument wil je licht; waarom zou je dan de lamp zelf in je bezit moeten hebben? Je wilt schone was, maar waarom zou je dan zelf een wasmachine moeten bezitten? Als mensen alleen hoeven te betalen voor de performance, zullen leveranciers gaan verdienen aan producten die lang meegaan. Zij blijven ook eigenaar van de grondstoffen. Een 'mindshift' die misschien haaks staat op wat wij gewend zijn in onze samenleving, maar dit businessmodel is volgens Rau iets wat de overheid moet stimuleren als launching customer. De toekomst ligt in servicecontracten en niet meer in inkoopcontracten, zo besluit hij: geen gemakkelijke opgave, maar wel een om stap voor stap aan te werken.

Grondstoffenmanagement rijksoverheid

[Links Douwe Jan Joustra, rechts Joan Prummel] Maar zover is het nog niet voor de rijksoverheid, hoewel 'cradle to cradle' op de agenda staat. Joan Prummel, kwartiermaker Grondstoffenmanagement bij het ministerie van BZK, vertelt waar hij aan werkt: met inkoop voor hergebruik zorgen. Afval bestaat niet, het gaat om opnieuw gebruiken, meent hij. Met een toenemende schaarste aan grondstoffen is dat in deze tijd van groot belang. De rijksoverheid zet daarop in, onder andere met kennisontwikkeling voor categoriemanagement, het winnen van fosfaten uit afvalstromen, renovatie van gebouwen in plaats van slopen en nieuwbouw, afvalscheiding, betere logistiek en heel praktisch: een 
rijksmarktplaats voor tweedehands artikelen, gerund door Domeinen.

Anders omgaan met grondstoffen

Binnenkort start er een proef over anders omgaan met grondstoffen, waar ook Domeinen aan meedoet. Want hoe pakt hergebruik van grondstoffen in de praktijk uit voor inkopers? Nu is iedere rijksoverheidsorganisatie verplicht om alles wat 'over' is naar Domeinen te sturen. Maar soms kan een inkoper een korting bedingen als hij grondstoffen aan de leverancier levert. Wat betekent dat voor de bestaande regels en afspraken? In de pilot worden deze zaken uitgezocht.